Τι εννοούμε με τον όρο «αθλητικές κακώσεις»;
Ο όρος «αθλητικές κακώσεις» περιγράφει τους τραυματισμούς εκείνους που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων είτε σε επαγγελματικό επίπεδο άθλησης είτε σε ερασιτεχνικό. Συνήθως είναι το αποτέλεσμα ατυχημάτων είτε λόγω λανθασμένης προπονητικής τακτικής (π.χ ανεπαρκείς διατάσεις και προθέρμανση) είτε λόγω κακής χρήσης των ειδικών προστατευτικών μέτρων. Για έναν επαγγελματία αθλητή αυτό μπορεί να σημαίνει την απώλεια μιας ή περισσότερων προπονήσεων, την αδυναμία συμμετοχής του σε ένα αγώνα ή ακόμα και τη στέρηση ενός καλύτερου συμβολαίου. Για έναν ερασιτέχνη αθλητή μια αθλητική κάκωση σημαίνει συνήθως την αποχή του για ορισμένο χρονικό διάστημα από το αγαπημένο του άθλημα. Στην πραγματικότητα οι αθλητικές κακώσεις δε συμβαίνουν μόνο σε αθλητές αλλά είναι δυνατόν να συμβούν και σε «άτομα της καθημερινότητας».
Η Αθλητιατρική αποτελεί ένα τομέα της ιατρικής ο οποίος ασχολείται με τις αθλητικές κακώσεις, τους τρόπους διάγνωσης και αντιμετώπισής τους, καθώς επίσης και την πρόληψή τους. Έτσι, ο ορθοπαιδικός-αθλητίατρος αντιμετωπίζει αποτελεσματικά και στοχευμένα το πρόβλημα επιτρέποντας στον πάσχοντα να επιστρέψει στις αθλητικές του δραστηριότητές το συντομότερο δυνατόν.
Πώς διακρίνονται οι αθλητικές κακώσεις;
Οι αθλητικές κακώσεις διακρίνονται σε οξείες κακώσεις, όπου υπάρχει ένα σαφές τραυματικό γεγονός και σε κακώσεις από υπέρχρηση. Οι συχνότερες αθλητικές κακώσεις περιλαμβάνουν:
- μυϊκούς τραυματισμούς
- τενοντίτιδες
- συνδεσμικές κακώσεις – διαστρέμματα
- κατάγματα ή εξαρθρήματα.
Οι μυϊκοί τραυματισμοί αποτελούν περίπου το 30% των αθλητικών κακώσεων και διακρίνονται κατά Muller-Wohlfahrt σε 4 βαθμούς. Ανάλογα με το βαθμό του μυϊκού τραυματισμού συστήνεται και η κατάλληλη θεραπεία. Η συχνότερη μορφή μυϊκού τραυματισμού είναι η λεγόμενη θλάση η οποία προκύπτει από την υπερβολική διάταση των μυϊκών ινών πέραν των ορίων αντοχής τους.
Η υπερβολική προπόνηση η οποία συνδυάζεται πολλές φορές και με λανθασμένη προπονητική τακτική οδηγεί πολλές φορές σε φλεγμονή των τενόντων (τενοντίτιδες). Οι τενοντίτιδες εντοπίζονται συχνότερα στον αχίλλειο τένοντα, στον επιγονατιδικό τένοντα, στους εκτείνοντες τένοντες του αγκώνα και στο στροφικό πέταλο του ώμου.
Οι συνδεσμικές κακώσεις ή αλλιώς διαστρέμματα είναι από τους πιο συχνούς τραυματισμούς και συμβαίνουν τις περισσότερες φορές στην ποδοκνημική (διάστρεμμα αστραγάλου), στην περιοχή του γόνατος είτε στα δάκτυλα του χεριού.
Τα κατάγματα είναι δυνατόν να συμβούν σε οποιονδήποτε. Δε συμβαίνουν μόνο σε αθλητές και εξαρτώνται κυρίως από τη βαρύτητα της κάκωσης. Στους αθλητές εμφανίζεται μία ιδιαίτερη κατηγορία καταγμάτων, τα κατάγματα κοπώσεως (stress fractures). Τα κατάγματα κοπώσεως χρήζουν ιδιαίτερης αντιμετώπισης και είναι δυνατόν τα ταλαιπωρήσουν τον αθλητή για μεγάλο χρονικό διάστημα εφόσον δε διαγνωστούν και αντιμετωπιστούν έγκαιρα.
Εξαρθρήματα συμβαίνουν αρκετά συχνά κατά τη διάρκεια των αθλητικών δραστηριοτήτων με συχνότερα τα εξαρθρήματα του ώμου, της επιγονατίδας και των δακτύλων. Χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης, κυρίως για τον αποκλεισμό συνοδών βλαβών και την πρόληψη πιθανής υποτροπής, γεγονός που μπορεί να φθείρει σταδιακά τον αρθρικό χόνδρο.
Πώς αντιμετωπίζονται οι αθλητικές κακώσεις;
Η αντιμετώπιση των αθλητικών κακώσεων εξαρτάται από το είδος της κάκωσης. Για τη σωστή αντιμετώπιση απαραίτητη προϋπόθεση είναι η σωστή διάγνωση.
Μετά από έναν οξύ τραυματισμό οι βασικές αρχές θεραπείας είναι οι εξής:
- ανάπαυση – παύση των αθλητικών δραστηριοτήτων
- παγοθεραπεία
- ελαστική περίδεση
- ανύψωση του τραυματισμένου σκέλους
Η παύση των αθλητικών δραστηριοτήτων συνιστάται μέχρι ο ορθοπαιδικός- αθλητίατρος να θέσει μετά από την κλινική εξέταση και τον απαραίτητο απεικονιστικό έλεγχο τη διαγνωση του προβλήματος. Μετά την διάγνωση ακολουθεί η εξατομικευμένη αντιμετώπιση του προβλήματος.
Η παγοθεραπεία συνιστάται για 20 λεπτά 4-5 φορές ημερησίως μέχρι να υποχωρήσει το οίδημα και η οξεία φάση του πόνου.
Η ελαστική περίδεση και η ανύψωση του τραυματισμένου σκέλους βοηθάει στην υποχώρηση του οιδήματος.
Η εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης και ειδικότερα της Αθλητιατρικής έχει βοηθήσει στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των αθλητικών κακώσεων με τις πιο σύγχρονες μεθόδους, έτσι ώστε οι αθλητές να μπορούν να επιστρέψουν στο άθλημα τους το ταχύτερο δυνατόν με την μικρότερη νοσηρότητα και τις μικρότερες πιθανότητες υποτροπής. Σε αυτό έχουν συμβάλλει τόσο οι νέες βιολογικές θεραπείες με τους αυτόλογους αυξητικούς παράγοντες από το αίμα του ασθενούς – πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια (PRP) όσο και οι νέες αρθροσκοπικές επεμβάσεις, με τις οποίες μπορεί ο ορθοπαιδικός σε ελάχιστο χρονικό διάστημα να διαγνώσει και ταυτόχρονα να αντιμετωπίσει τη βλάβη.
Πώς προλαμβάνονται οι αθλητικές κακώσεις;
Η σωστή πρόληψη έχει ως βασικότερη προϋπόθεση κυρίως τη γνώση του προβλήματος και των αιτίων πρόκλησής του. Στη σωστή πρόληψη πρέπει να συμβάλλουν τόσο ο αθλητής όσο και ο προπονητής, ο σύλλογος, καθώς και ο ιατρός-ορθοπαιδικός.
- Η καλή φυσική κατάσταση (υγιεινή διατροφή, μυϊκή ενδυνάμωση)
- Η σωστή προπόνηση (η σωστή προθέρμανση και αποθεραπεία πριν και μετά από κάθε αθλητική δραστηριότητα θα ενισχύσουν την ελαστικότητα των μυικών ινών αποτρέποντας πιθανές κακώσεις μαλακών μορίων)
- Οι απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις (π.χ από ορθοπαιδικό, καρδιολόγο ή και ιατρό άλλης ειδικότητας)
- Ο κατάλληλος εξοπλισμός (π.χ προστατευτικά καλύμματα, ειδικά παπούτσια)
- Η τήρηση των κανόνων ασφαλείας συμβάλλουν στην αποφυγή των αθλητικών κακώσεων.
