Τι προκαλεί την ρήξη του υπερακανθίου τένοντα;
Η ρήξη του υπερακανθίου τένοντα στον ώμο μπορεί να συμβεί στα πλαίσια ενός τραυματισμού ή λόγω των έντονων αθλητικών δραστηριοτήτων σε συνδυασμό πολλές φορές με μια γενικότερη φθορά του τένοντα που ήδη προϋπάρχει. Η γήρανση είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας που προδιαθέτει στη ρήξη του υπερακανθίου.
Στην πραγματικότητα πάνω από το 50% των ατόμων άνω των 70 ετών έχουν αντιμετωπίσει αυτή την πάθηση. Ένα σημαντικό ποσοστό της ρήξης του στροφικού πετάλου αφορά στον υπερακάνθιο, αν και μπορεί να εμπλέκονται και άλλα τμήματά του, όπως ο υποπλάτιος ή ο υπακάνθιος τένοντας.
Τι ονομάζουμε «ρήξη του υπερακανθίου»;
Με τον όρο «ρήξη» ονομάζουμε το «σπάσιμο» του τένοντα, δηλαδή την απώλεια της ακεραιότητάς του. Η ρήξη του υπερακανθίου αποτελεί το συχνότερο τραυματισμό της άρθρωσης του ώμου. Από τους 4 τένοντες που αποτελούν το λεγόμενο «τενόντιο στροφικό πέταλο του ώμου», δηλ. τον υπερακάνθιο, τον υποπλάτιο, τον υπακάνθιο και τον ελάσσον στρογγύλο, ο υπερακάνθιος είναι ο τένοντας που τραυματίζεται πιο συχνά.
Πιθανές αιτίες τραυματισμού του υπερακανθίου τένοντα
Ο υπερακάνθιος τένοντας είναι δυνατόν να υποστεί ρήξη είτε μετά από κάποιο τραυματισμό π.χ πτώση από ύψος είτε μετά από επαναλαμβανόμενους μικροτραυματισμούς στη διάρκεια της ζωής ενός ανθρώπου, δηλαδή να έχουμε τη λεγόμενη ρήξη εκφυλιστικής αιτιολογίας. Η τραυματικής αιτιολογίας ρήξη μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ενώ η εκφυλιστικής αιτιολογίας ρήξη συμβαίνει σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.
Συμπτώματα της ρήξης του υπερακανθίου
Το κυριότερο σύμπτωμα της ρήξης του υπερακανθίου είναι ο πόνος κυρίως στην πρόσθια και έξω επιφάνεια του ώμου είτε στις κινήσεις είτε στην ηρεμία π.χ το βράδυ. Ο νυχτερινός πόνος μπορεί να ξυπνάει τον ασθενή, ειδικά εάν επιθυμεί να κοιμηθεί στη πάσχουσα πλευρά.
Τα άτομα αυτά περιορίζονται στην καθημερινότητα τους, αναγκάζονται να μειώσουν τις δραστηριότητές τους (αθλητικές και μη) και καταφεύγουν στην κατανάλωση παυσιπόνων αναφέρει ο ορθοπαιδικός χειρουργός και αθλητίατρος κ. Σταθέλλης Απόστολος MD, PhD, Επιμελητής της Γ’ Ορθοπαιδικής Κλινικης Νοσοκ. ΥΓΕΙΑ, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Ούλμ – Γερμανίας. Ένα δεύτερο σύμπτωμα που πρέπει να αναφερθεί είναι ο περιορισμός της κίνησης της άρθρωσης του ώμου.
Οι κινήσεις πάνω από το επίπεδο του ώμου καθώς και οι στροφικές κινήσεις είναι επώδυνες και περιορισμένες, κάτι το οποίο αναγκάζει τον ασθενή να χρησιμοποιεί περισσότερο την υγιή πλευρά. Τέλος, πολλοί ασθενείς αναφέρουν αδυναμία στο άνω άκρο η οποία προέρχεται είτε λόγω της απώλειας της ακεραιότητας του τένοντα είτε λόγω του συνοδού πόνου που υπάρχει κατά την κίνηση.
Υπάρχουν δύο κατηγορίες ρήξης του υπερακανθίου
Η ρήξη του υπερακανθίου μπορεί να είναι πλήρης ή μερικού πάχους. Αυτές οι βλάβες όταν γίνονται συμπτωματικές προκαλείται σημαντικός πόνος, ο οποίος εμποδίζει την ικανότητά σας να εκτελείτε βασικές καθημερινές σας εργασίες. Σε περιπτώσεις ασυμπτωματικών βλαβών ο τραυματισμός δεν προκαλεί συμπτώματα, αλλά θα πρέπει να παρακολουθείται ο ασθενής από έναν ορθοπεδικό χειρουργό Αθλητίατρο καθώς μπορεί να επιδεινωθεί με την πάροδο του χρόνου.
Επιπλέον, υπάρχει μια ποικιλία αθλημάτων όπου οι αθλητές είναι επιρρεπείς σε τραυματισμούς στον ώμο όπως είναι το μπάσκετ, το χάντμπολ, το ράγκμπι και το τένις. Τόσο οι χειρωνακτικές εργασίες όσο και άλλες καθημερινές δραστηριότητες μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισης αυτού του τύπου της βλάβης. Άτομα που αθλούνται και χρησιμοποιούν για πολλή ώρα το χέρι τους πάνω από το οριζόντιο επίπεδο, όπως είναι τα άτομα σε επαγγέλματα όπως η ζωγραφική, οι ξυλουργικές εργασίες και άλλα κατασκευαστικά έργα είναι επίσης πιο επιρρεπή σε πρόβλημα του υπερακανθίου.
Αντιμετώπιση – Θεραπεία ρήξης του υπερακανθίου
Προτού ο εξειδικευμένος ορθοπαιδικός χειρουργός καθορίσει την κατάλληλη θεραπεία για εσάς, θα πρέπει να γίνει η κλινική αξιολόγηση του ώμου σας. Πολύ πιθανόν να σας ζητηθεί να κάνετε ακτινογραφία ή μαγνητική τομογραφία για να επιβεβαιωθεί ο τραυματισμός και να απεικονιστεί καλύτερα η άρθρωση του ώμου. Στην περίπτωση ρήξης του υπερακανθίου θα πρέπει να εκτιμηθεί το μέγεθος της ρήξης, η παλαιότητα της βλάβης καθώς και η πιθανή ατροφία του μυός του υπερακανθίου. Οι υπολογισμοί αυτοί επιβάλλεται να πραγματοποιηθούν για τον καλύτερο προγραμματισμό της θεραπείας από εξειδικευμένο ορθοπαιδικό χειρουργό ώμου.
Χειρουργική αντιμετώπιση
Σε περίπτωση οξείας ρήξης του τένοντα του υπερακανθίου ή και στην περίπτωση χρόνιου – παλαιού τραυματισμού του τένοντα στην οποία όμως δεν έχει επέλθει ατροφία του μυός, συστήνεται η χειρουργική αντιμετώπιση. Πολλές μελέτες παγκοσμίως έχουν αποδείξει ότι η συντηρητική θεραπεία μίας ρήξης του υπερακανθίου μπορεί μεν να οδηγήσει σε ύφεση των συμπτωμάτων αλλά δεν μπορεί να οδηγήσει στη διόρθωση του προβλήματος, με αποτέλεσμα το μέγεθος της ρήξης σταδιακά με την πάροδο των ετών να αυξάνεται και αυτό να έχει ως αποτέλεσμα την πρώιμη εμφάνιση συμπτωμάτων οστεοαρθρίτιδας. Ο τένοντας ο οποίος έχει υποστεί ρήξη δυστυχώς δεν έχει την δυνατότητα να επουλωθεί από μόνος του γιατί ο μυς του τένοντα τον τραβάει συνεχώς προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Νέες τεχνικές χειρουργικής αντιμετώπισης
Τα τελευταία χρόνια η συρραφή του υπερακανθίου πραγματοποιείται μόνο αρθροσκοπικά, δηλαδή με τη χρήση μιας μικρής κάμερας και μέσω μικρών τομών του δέρματος περίπου 1 εκατοστού. Η παλαιά ανοικτή χειρουργική δεν εφαρμόζεται πλέον.
Στις νέες τεχνικές συμπεριλαμβάνεται και ο νέος τρόπος συρραφής του τένοντα είτε με τη χρήση των νέων σύγχρονων ραμμάτων – αγκυρών είτε με την λεγόμενη συρραφή του τένοντα «διπλής σειράς». Οι παλαιές μεταλλικές άγκυρες χρησιμοποιούνται όλο και λιγότερο, ενώ την θέση τους παίρνουν όλο και περισσότερο οι άγκυρες τύπου «all suture anchors», δηλαδή άγκυρες που ουσιαστικά αποτελούνται μόνο από τα ράμματα με τα οποία θα γίνει η συρραφή. Με τις νέες άγκυρες οι οπές στο οστό είναι πολύ μικρότερες και επιτρέπουν στο χειρουργό να πραγματοποιήσει μετεγχειρητικά μαγνητική τομογραφία για να απεικονιστεί η συρραφή και η ακεραιότητα του τένοντα, κάτι που δεν γινόταν παλαιότερα με τις μεταλλικές άγκυρες λόγω των «παρασίτων» στις εικόνες της μαγνητικής τομογραφίας. Η συρραφή τύπου «διπλής σειράς» έχει αποδειχτεί ότι είναι ισχυρότερη και ενδείκνυται σε πρόσφατες ρήξεις του υπερακανθίου στις οποίες η ποιότητα του τένοντα είναι καλή.
Η χρήση επίσης της βιολογικής ενίσχυσης της συρραφής του τένοντα είναι μία πλέον διαδεδομένη τεχνική και αποδεδειγμένα αποφέρει καλύτερη επούλωση του τένοντα. Είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν βιολογικοί παράγοντες όπως είναι το λεγόμενο PRP (Platelet-rich-Plasma), δηλαδή πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια ή τα βλαστοκύτταρα. Και τα βλαστοκύτταρα καθώς και το PRP εγχύονται μετά από κατάλληλη επεξεργασία που διαρκεί περίπου 30 λεπτά στην περιοχή της συρραφής του τένοντα του υπερακανθίου και βελτιώνουν την επούλωση του τένοντα καθώς επίσης μειώνουν αισθητά και τον μετεγχειρητικό πόνο.
Στις περιπτώσεις που η ρήξη του υπερακανθίου είναι μεγάλη σε μέγεθος χρησιμοποιούνται πλέον είτε μοσχεύματα τένοντα είτε ικριώματα τα οποία αναπληρώνουν την λειτουργία του τένοντα. Οι νέες αυτές χειρουργικές τεχνικές είναι ποικίλες και έχουν σχέση τόσο με τον τρόπο συρραφής όσο και με το είδος του μοσχεύματος που χρησιμοποιείται επισημαίνει ο ορθοπαιδικός χειρουργός και αθλητίατρος κ. Σταθέλλης Απόστολος MD, PhD, Επιμελητής της Γ’ Ορθοπαιδικής Κλινικης Νοσοκ. ΥΓΕΙΑ, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Ούλμ – Γερμανίας.
Όλα τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα την καλύτερη και συντομότερη μετεγχειρητική αποκατάσταση. Η διάρκεια της επέμβασης έχει πλέον μειωθεί κατά πολύ, είναι περίπου 1 ώρα και ο ασθενής εξέρχεται από το νοσοκομείο λίγες ώρες μετά την αρθροσκόπηση. Η αρθροσκοπική αντιμετώπιση της ρήξης του υπερακανθίου είναι μία ασφαλής και αναίμακτη επέμβαση με εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά επιπλοκών και άριστα λειτουργικά αποτελέσματα.
Πώς γίνεται η διάγνωση ρήξης του υπερακανθίου;
Η κλινική εξέταση αλλά και οι απεικονιστικές εξετάσεις όπως είναι η ακτινογραφία και η μαγνητική χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση της ρήξης του υπερακανθίου. Η ευαισθησία κατά την κίνηση της άρθρωσης αλλά και κατά την ηρεμία, η απώλεια της σωστής λειτουργίας της άρθρωσης, η αδυναμία και ο πόνος κατά την ανύψωση ή την περιστροφή του βραχίονα είναι τα κύρια σημάδια που θα αναζητήσει ο ορθοπεδικός χειρουργός κατά την κλινική εξέταση. Οι απεικονιστικές εξετάσεις θα επιβεβαιώσουν τη βλάβη και θα αναδείξουν το ακριβές μέγεθος του προβλήματος, κάτι που είναι πολύ σημαντικό για την έναρξη μιας στοχευμένης θεραπείας.
Πώς αντιμετωπίζεται η ρήξη του υπερακανθίου;
Ανάλογα με τη σοβαρότητα του τραυματισμού ο χειρουργός σας μπορεί να σας συστήσει να ξεκινήσετε με μια συντηρητική θεραπεία όπως είναι η φυσικοθεραπεία. Οι ασκήσεις έχουν ως στόχο την αποκατάσταση του εύρους κίνησης και της δύναμης του ώμου. Η τροποποίηση της δραστηριότητας και η αλλαγή του τρόπου ζωής σας έτσι ώστε να αποφύγετε εργασίες που αυξάνουν τον πόνο και μπορεί να επιδεινώσουν το πρόβλημα είναι σημαντικά στοιχεία της αντιμετώπισης του πόνου. Η διαχείριση του πόνου γίνεται επίσης με μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, αναλγητικά, ενέσεις κορτιζόνης ή εγχύσεις βιολογικών παραγόντων (PRP).
Φυσικά όλες αυτές οι επιλογές θα πρέπει να περιλαμβάνουν τακτική παρακολούθηση από τον ορθοπεδικό χειρουργό σας προκειμένου να βεβαιωθείτε ότι το πρόβλημα δεν επιδεινώνεται.
Για την ρήξη πλήρους πάχους ενδέχεται να απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση, η οποία γίνεται με την αρθροσκόπηση του ώμου. Η χειρουργική επέμβαση συνιστάται να γίνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα και ιδιαίτερα σε νέους και αθλητικά ενεργούς ασθενείς, έτσι ώστε ο μυς να μην ατροφήσει και το χειρουργικό αποτέλεσμα να είναι το καλύτερο δυνατό. Η αρθροσκόπηση του ώμου διαρκεί περίπου 1 ώρα και το εξιτήριο από το νοσοκομείο γίνεται την ίδια μέρα.
